Gdzie w Polsce znajdują się złoża węgla kamiennego, brunatnego i torfu? Węgiel kamienny i torf stosowane powszechnie jako paliwo to nieodnawialne źródła energii. Oba surowce od wieków wykorzystywane były jako opał. Obecnie torf znacząco stracił na znaczeniu, na niewielką skalę służy do palenia w postaci torfu opałowego czy półkoksu torfowego.
Węgiel kamienny stosowany jest cały czas powszechnie jako paliwo, w różnych krajach w odmiennym zakresie, niemniej udział węgla w produkcji energii cały czas spada i tego procesu nic już nie zatrzyma. Świadomość zagrożeń dla środowiska i narzucony umowami międzynarodowymi obowiązek redukcji emisji CO2 zasadniczo zmienia nasz stosunek do tego paliwa.
Węgiel kamienny brunatny w Polsce
Zarówno węgiel kamienny jak i kamienny brunatny podobnie jak inne paliwa kopalne powstały ze związków organicznych zbierających się przez miliony lat pod powierzchnią ziemi i tam poddawanych wysokiemu ciśnieniu. Pomimo powszechnego użycia nazwy węgiel opisującego ten surowiec, pomiędzy węglem brunatnym a kamienny możemy wskazać wyraźne różnice:
- węgiel kamienny charakteryzuje się wyższą wartością opałową niż brunatny
- węgiel kamienny wyróżnia wyższa kaloryczność, zawiera większą ilość czystego węgla 75% – 90% niż węgiel brunatny 25% – 70%
- surowiec różni się barwą, węgiel kamienny posiada barwę czarną, natomiast kolor węgla brunatnego określamy jako brązowy
- węgiel brunatny, w odróżnieniu od kamiennego, jest bardziej kruchy i dobrze wchłania wodę, nawet do 50% swojej wagi, co zamienia się w określonych warunkach w jego wadę
- węgiel brunatny jest znacząco tańszym paliwem niż węgiel kamienny
Wartość opałowa węgla kamiennego jest prawie trzy razy większa (21,3) niż ten sam wskaźnik węgla brunatnego (8,65). To właśnie ta wartość powoduje, że węgiel kamienny jest najczęściej stosowanym paliwem służącym do produkcji ciepła. Niższa kaloryczność węgla brunatnego powoduje, że generuje on w procesie spalania duże ilości popiołu. Niższy koszt zakupu węgla brunatnego sprawia, że wykorzystuje się go powszechnie w przemyśle, rzadziej w gospodarstwach domowych. Zarówno węgiel kamienny jak i brunatny służą też do produkcji innych materiałów opałowych.
Zgodnie z polskimi normami węgiel brunatny powinien charakteryzować się:
- zawartością wilgoci całkowitej nie wyższą niż 55%
- zawartością piasku w stanie roboczym nie wyższą niż 6%
- zawartością lignitu włóknistego nie wyższą niż 5%
Paliwo niezwykłe – torf
Torf to najmłodszy węgiel kopalny, o ograniczonym zastosowaniu z uwagi na stosunkowo niską zawartość węgla, oscylującą wokół 60%. Powstał w wyniku niezakończonego procesu rozkładu obumarłych pozostałości roślinnych, zachodzącego w bagiennych warstwach gleby. Zawiera różnorodne ilości związków i substancji mineralnych: żelaza, fosforu czy piasku. Cechy fizyczne i chemiczne torfu zależą od zawartości zbiorowiska torfotwórczego i warunków klimatycznych na przestrzeni wieków i lat. Tor charakteryzuje się kwaśnym odczynem pH4-5,5. Odkwasza się go poprzez łączenie z wapnem lub kredą, w ten sposób nadając mu 5-5 – 7,5 pH.
Z biegiem lat i zachodzących procesów nakładania na siebie kolejnych warstw osadów i wytwarzanego w ten sposób ciśnienia, wzrostu temperatury i ubytku tlenu torf za milion lat zamieni się najpierw w węgiel brunatny a następnie w węgiel kamienny.
Złoża węgla kamiennego brunatnego w Polsce
Węgiel brunatny miękki występuje na powierzchni Niżu Polskiego w warstwach paleogenu i neogenu. Natomiast węgiel brunatny twardy znajduje się różnych lokalizacjach w warstwach kredy w Niecce Północnosudeckiej i na obrzeżach Gór Świętokrzyskich. Największe znaczenie mają jednak bogate złoża węgla brunatnego miękkiego występującego w zachodniej części kraju. Miejsca wydobycia węgla brunatnego w Polsce znajdują się w:
- Zagłębiu Konińskim
- Zagłębiu Turoszowskim
- Zagłębiu Bełchatowskim
- Sieniawie
Natomiast złoża węgla brunatnego oczekujące na intensywną eksplorację znajdują się :
- Legnicy, Prochowicach i Ścinawie
- Gubiniu, Brodach
- Kozienicach -Główaczowie
- Trzciance
- Złoczewiu
Torfowiska w Polsce
Torfowiska wysokie znajdują się w Polsce przede wszystkim w kilku obszarach rezerwatu Kaszubskiego Parku Krajobrazowego w kompleksie Lasów Mirachowskich: Staniszeweskie Błoto, Kurze Grzędy i Bagna Izbickie, wszystkie w województwie pomorskim. Oprócz tych największych w północnej Polsce znajduje się kilkadziesiąt pokładów. Torfowiska wysokie spotyka się w górach Kotliny Nowatarskiej czy na Równi Pod Śnieżką oraz w rezerwacie Torfowisko pod Zieleńcem.
Spalanie węgla a środowisko
Ograniczanie emisji CO2 jest aktualnie pierwszym celem rządów większości państw Europy i świata. Zmniejszanie emisji w ślad za spalaniem węgla można uzyskiwać na wiele sposobów, dużymi i drobnymi działaniami człowieka, np.:
- poprawiając jakość węgla można uzyskać redukcję o 5%, działania: wzbogacanie węgla, brykietowanie
- poprawiając sprawność i wydajność istniejących już elektrowni uzyskuje się redukcję o 22%
- poprzez instalacje superperkrytyczne i ultrasuperperkrytyczne uzyskuje się 45% redukcji emisji CO2
- stosując nowoczesne technologie, które redukują emisję o 25%
- na koniec technologie zero emisyjne redukujące emisję o 99%
